Landesgeschichtliches Informationssystem Hessen

Regesta of the Landgraves of Hessen

1290 August 19

Bündnis zwischen Hessen, Mainz und Paderborn

Regest-Nr. 320

Tradition | Regestum | Original Text | References | Text Basis | Citation
Tradition
Engrossment: 1. Staatsarchiv Münster, Fürstentum Paderborn, Nr. 328. Pergament. Bruchstücke des 1. und 2. Siegels, das landgräfliche Siegel fehlt. 2. Hauptstaatsarchiv München, Mainzer Nachträge, fasc. 7. Pergament. 1. Siegel ab, Bruchstücke des 2. und 3. Siegels (Reitersiegel mit Rücksiegel).
Prints: Westfälisches Urkundenbuch 4, 3, S. 962 Nr. 2091.
Regesta: Scriba, Regesten Urkunden Hessen 2, S. 135 Nr. 2043; Regesten der Erzbischöfe von Mainz 1,1, S. 25 Nr. 152; Regesten der Landgrafen von Hessen 1 Nachdr., S. 110/111 Nr. 298; Reg. Erzb. Köln 3, S. 190/191 Nr. 3298.
Bibliography: Rommel, Geschichte von Hessen 2, S. 73; Weidemann, Landgraf Heinrich I., S. 443 f.; Marx, Rietberg, S. 38; [1290 August 27 Regesten der Landgrafen von Hessen 1 Nachdr., S. 111] Nr. 299.
Regestum
Naumburg/Hessen. - Erzbischof Gerhard von Mainz, Bischof Otto von Paderborn (Padelbornensis) und Landraf Heinrich schließen auf Lebenszeit ein Bündnis zu gegenseitigem Schutze ab. Bei einem räuberischen Einfall sollen die Beamten Heerfolge leisten (volgam facere) und den Täter überallhin verfolgen. Belagert einer der Verbündeten wegen eines ihm zugefügten Frevels eine Feste und ist die allgemeine "volga" der allzugroßen Entfernung wegen nicht angängig, so soll wenigstens einer der beiden andern Bundesgenossen dem Belagerer mit fünfzig Bewaffneten (dextrarii) zu Hilfe kommen und zwar auf Kosten des Bittenden, wenn der Helfer nicht im Umkreis von fünf Meilen um den belagerten Ort Befestigungen besitzt. Gefangene Hauptleute und Bannerherren (habentes vexilla) werden zu gleichen Teilen, die Mannschaften (communes homines) nach der Stärke der gestellten Hilfstruppen unter den Verbündeten verteilt. Eroberte Befestigungen verbleiben im gemeinsamen Besitz oder werden zerstört. Kriegsschäden der Verbündeten werden gegenseitig nicht vergütet. Im Notfalle unterstützen sich die Bundesgenossen durch Öffnung ihrer Befestigungen. Keiner darf gestatten, daß sich in seinem Gebiet der Feind eines der andern Verbündeten aufhält, vielmehr muß er ihn dazu anhalten, den seinem Bundesgenossen zugefügten Schaden zu ersetzen oder muß ihn als seinen Feind verfolgen. Von diesem Bündnis sind allgemein der Papst und das Reich ausgenommen; der Erzbischof und der Bischof nehmen ferner den Erzbischof von Köln aus, der Bischof und der Landgraf den Herzog Heinrich von Braunschweig, der Landgraf außerdem noch dessen Brüder, die Herzöge Albrecht und Wilhelm von Braunschweig.
Siegler: 1. Erzbischof Gerhard, 2. Bischof Otto, 3. Landgraf Heinrich.
Datum: d. et a. in campis apud Novum Castrum 1290 XIIII Kal. Septembris.
Original Text
Nos Dei gratia Gerhardus sancte Maguntine sedis archiepiscopus, sacri imperii per Germaniam archicancellarius, Otto Paderbornensis episcopus et Henricus dominus terre Hassie lantgravius recognoscimus et presentibus litteris publice profitemur, quod nos, ut repressis insultibus malignorum nobis et terrarum et parcium nostrarum incolis, cooparante pacis auctore, quietis et commoda tranquilitatis preparemus, nos confederando et colligando ad invicem univimus sub hac forma, quod fide data promisimus et corporale super eo prestitimus sacramentum, quod contra quoslibet iniuriatores nostros et cuiuslibet nostrum nobis mutuis consiliis et auxiliis fideliter assistemus, omni fraude et dolo exclusis, ad tempora vite nostre, hoc acto expresse, quod, si aliquis ex nobis fuerit spoliatus, officiati aliorum interpellati ab iniuriam passo vel officiatis suis, volgam faciant insequendo ipsos spoliatores, ad quecumque loca ipsos contingeret declinare, et ad persecucionem huiusmodi spolii totis viribus adiuvando. Si vero ex nobis aliquem per nos vel nostros aliquam municionem circumvallare racione spolii alicuis vel facti alterius (contingeret) nec volga predicta posset fieri propter nimiam locorum distanciam, unus nostrum iuvabit et veniet alteri in auxilium cum quinquaginta dextrariis sub interpellantis expensis, nisi interpellatus haberet municiones infra quinque miliaria a municione circumvallata distantes, de quibus sibi possit de expensis huiusmodi providere. Hoc eciam est condictum, quod, si nos contra hostes in conflictu aliquo victoriam habuerimus et triumphum, capitaneos et habentes vexilla inter nos equaliter dividemus, com(m)unes vero homines iuxta numerum armatorum, quem quilibet nostrum adduxerit, pro rata et numero armatorum huius proporcionaliter dividentur. Quodsi municiones aliquas nos capere contingeret, aut eas simul equaliter tenebimus aut faciemus eas communiter demolliri. Hoc eciam est sciendum, quod dampna, que aliquis ex nobis racione confederacionis incurrerit, alter alteri non tenetur resarcire, sed dampna quilibet huiusmodi sustineat personaliter et de eis respondeat, sicut ei videbitur expedire. Preterea quilibet nostrum tenetur alteri necessitatis tempore et persecutione spolii contra alterum perpetrati et ex alia iusta causa municiones ipsius ad introeundum et egrediendum, cum requistus fuerit, apperire, ut de municionibus huiusmodi possit prosequi suum spolium et quod contra suos spoliatores de ipsis prosequendi suam iniuriam liberam habeat facultatem, ad quod officiati illius, cuius existit municio, totum suum posse inpendant. Insuper nullus nostrum sustinebit, quod inimicus alterius nostrum in suo territorio commoretur, quin immo ipsum talem habebit ut satisfaciat leso de dampnis et iniuriis irrogatis, alioquin illum tamquam hostem proprium persequetur. In confederacionis autem predicte forma nos omnes prescripti sedem apostolicam et inperium excepimus pari consensu. Nos .. archiepiscopus et episcopus predicti .. archiepiscopum Coloniensem specialiter excipimus, nos vero Paderburnensis episcopus illustrem principem dominum Henricum ducem Brunsch(w)icensem excipimus et nos Henricus lantgravius prelibatus illustres principes Henricum predictum, Wilhelmum et et Albertum fratres de Brunsch(w)ic a forma confederacionis huiusmodi similiter duximus excludendos. In quorum testimonium omnium et evidenciam pleniorem presentes litteras scribi fecimus et sigillorum nostrorum munimine roborari. Datum et actum in campis apud Novum castrum, anno Domini M°.C°C.LX°X°X°X°., XII°II. Kalendas Septembris.

Language of the Original Text

lateinisch

References

Other Persons

Mainz, Erzbischöfe, Gerhard II. von Eppstein · Paderborn, Bischöfe, Otto von Rietberg · Hessen, Landgrafen, Heinrich I. · Braunschweig-Grubenhagen, Herzöge, Heinrich der Wunderliche · Braunschweig-Wolfenbüttel, Herzöge, Wilhelm I. · Braunschweig-Wolfenbüttel-Göttingen, Herzöge, Albrecht II.

Other Places

Naumburg · Mainz, Erzbischöfe · Paderborn, Bischöfe · Köln, Erzbischöfe · Braunschweig, Herzöge

Keywords

Erzbischöfe · Bischöfe · Bündnisse · Öffnungsverträge · Hilfe, militärische · Bündnisse, Ausnahme von · Heerfolgen · Belagerungen · Verbündete · Frevel · Festungen · Folge, allgemeine · Gefangene · Hauptleute · Bannerherren · Mannschaften · Kriegsschäden · Schadensersatzleistungen · Feinde · Herzöge · Päpste · Landgrafenitinerar

Text Basis

Document Particulars, Regestum

Grotefend-Rosenfeld, Landgrafenregesten 1

Original

Westfälisches UB 4

Citation
Landgrafen-Regesten online Nr. 320 <https://www.lagis-hessen.de/en/subjects/idrec/sn/lgr/id/320> (Stand: 28.03.2024)