Regesten der Landgrafen von Hessen

Erweiterte Suche »
Ergebnismenge »
Treffer 13 von 13

1336 August - Anfang Dezember

Gründe Erzbischof Baldewins für die Annahme des Mainzer Stifts

Regest-Nr. 10694

Überlieferung

Regesten:	Stengel, Nova Alamanniae 1, S. 262-265 Nr. 422.

Regest

Erzbischof Baldewins Gründe für seine Annahme des Mainzer Erzstifts, zusammengestellt durch Rudolf Losse.

Weitere Informationen

Die Denkschrift setzt den Tod Johannes XXII. (vgl. c. 5) sowie den Ausbruch des böhmisch-österreichischen Krieges im Februar 1336 (c. 8) voraus. Sie ist frühestens im Juni verfaßt, da der Verfasser wohl erwähnt (c. 9), er schreibe am Sitze der Kurie, wo Losse tatsächlich seit dem Juni weilte (vgl. [Stengel, Nova Alamanniae 1], Nrr. 402, 404 und 406 ff.). Der deutliche Anklang in c. 9 an Nr. 408 c. 7 zeigt, dass sie kaum vor August entstanden sein kann. Spätestens gehört sie in den November des Jahres, zu Losses zweiter Gesandtschaft nach Avignon, zu welcher er November 12 abgeordnet wurde (Nr. 419). In seinem Begleitschreiben an den Papst (Nr. 420), dessen Empfang dieser Dezember 16 bestätigte (Nr. 425), bevollmächtigte Baldewin seine Gesandten, für ihn auf Mainz zu verzichten et motiva, qua re ad gubernationem seu protectionem ipsius ecclesie Maguntine inductus fuerim, plenius explicandi. Zu diesem Zweck wird Losse die vorliegende Aufzeichnung gemacht haben, zumal deren Überschrit an die Worte wörtlich anklingt.

Originaltext

Quedam ex motivis originalibus domini Trever(ensis) per me Rodol(fum) collecta, propter que suscepit amministracionem ecclesie Mog(untine).
1. Inter dominos Bald(ewinum) Trever(ensem) et quondam Mathiam Moguntin(um) archiepiscopos pro se et eorum ecclesiis contra invasores et oppressores eorum, prout abolim ab eorum predecessoribus inductum et factum fuerat, ligis et confederacionibus initis, quarum virtute confederacionum dictus dominus Trever8ensis) instanter requisitus utiliter iuvit dictum Mogunt(inum) archiepiscopum in gwerra contra magnificum principem quondam dominum Ottonem lantgravium terre Hassie eiusque liberos quasdam terras, opida et castra dicte Mogunt(ine) ecclesie violenter detinentes. Cuius gwerre principaliter occasione dictus dominus Math(ias) sumptus ad maximam ascendentes summam fecit multa dicte Mogunt(ine) ecclesie fortalicia eciam principalia et eidem ecclesie plus necessaria ad manus alienas potentum nobilium periculosius exponendo sicque formidabatur non modicum, quod huiusmodi fortalicia nedum permanerent exposita, sed quod ad manus inimicorum finaliter devenirent.
2. Ipso autem sublato de medio dicta durante gwerra eadem ecclesia in continenti non solum ab inimicus verum eciam a suis propriis vasallis et servitoribus pro eorum stipendiis ac debitis adeo enormiter rapinis et incendiis invadebatur, quod nullus clericorum vel laicorum extra municiones terras colere aut per vias publicas incedere absque letali formidine potuit quovis modo. Prelati vero, barones, nobiles, officiati, ministeriales, vasalli et communitatum multitudo dicte ecclesie voto unanimi capitulum Mogunt(inum) accedentes instanti fervore sollicitaverunt status Mogunt(ine) ecclesie hortabantur, ut hominem industriosum et potentem, per quem dicte ecclesie et tocius patrie iam immaniter inminentibus necessitatibus efficaciter consuli posset, ne simul omnes promptis expositi periculis extinguerentur, in pretacte ecclesie defensorem absque more diffugio assumere dignarentur; alias vellent, prout aperte dixerunt, se cum dicto lantgravio et aliis dicte Moguntine ecclesie inimicis in dicte ecclesie preiudicium componere et ipsam ecclesiam pro dampnis et dibitis suis invadere, cum alias non possent aliqualiter sustineri.
3. Capitulum autem premissa et multa alia pericula consideranter attendens necnon gladium persecutorum extra et callidos hostes intus in sinu positos, videlicet cives Moguntin(os), qui multis malis machinacionibus persecuntur et ab antiquo persecuti sunt ecclesiam Mogunt(inam) predictam, dominum Bald(ewinum) archiepiscopum Trever(ensem) eius prudencia, sui ac suorem amicorum non modica potencia et dicte Trever(ensis) ecclesie vicinitate dilligenter consideratis, cum per nullum viventem statu ecclesie Mogunt(ine) terre et singulis circumstanciis, prout tunc erant, attentis tam grandibus in foribus existentibus periculis obviari posset, virtute confederacionis premisse accedentibus cleri et populi instantibus precibus requisivit, ut dictam ecclesiam Mogunt(inam) et eius gentem ruinosis periculis subiacentem in tribulacionibus et necessitatibus huiusmodi non desereret, sed se de protectione et amministratione dicte ecclesie ex parte capituli ad laudem omnipotentis die et honorem ecclesie necnon ad eorum omnium salutis conservacionem intromittere dignaretur, eum nichilominus, prout in alia dicte ecclesie vacacione factum fuerat, in concordia canonice postulando.
4. Prefatus vero dominus Trever(ensis) singula premissa una cum iuramentis dicte confederacionis pie animadvertens, se eciam solum pretactam gwerram commode sustinere non posse contra dictum lantgravium potentem sue ecclesie Trever(ensis) virium eiusque nonnullos adiutores se ad laudem omnipotentis die et honorem sancte Romane ecclesie de defensione huiusmodi ob evidentem utilitatem et urgentem utriusque ecclesie necessitatem vice et auctoritate dicti capituli sibi in hac parte commissa a dicto capitulo, cui in tantis necessitatibus cum honore deficere seu denegare non potuit, de maturo consilio intromisit confederaciones inter prefatos archiepiscopos alias initas cum dicto capitulo iuramentis et promissionibus innovando.
5. Nec hoc fecit aliqua ambicione, quia magnas de suo proprio et Trever(ensis) ecclesie peculio pecuniarum summas, ultra inmensos sui ipsius et amicorum suorum labores pro exoneracione debitorum, supportacione gwerrarum et variorum incumbencium onerum necnon in pernecessariis et utilibus acquisicionibus multorum comitum, baronum et nobilium in vasallos, multorum dominiorum, castrorum, villarum et possessionum, quibus longe lateque dicte ecclesie tempore defensionis huiusmodi, prout sufficientissime rei veritas notoriat et publica fama in ipsa veritate fundata clare et palam omnibus insinuat, dilatavit fimbrias, ut eius subditi optata gaudentes pace, quam iam undique in illis partibus, qualis et centum annis citra non fuerat, opitulante altissimo ordinavit, liberius altissimi obsequiis vacare possent, ac pro redempcione municionum expositarum multipharie distribuit, ut est notum.
6. Nec in apostolice sedis contemptum, quia reservacio, si qua fuit, et provisio per felicis recordationis dominum Io(hannem) papam XXII. Ecclesie Mogunt(ine) de persona domini Henrici tunc preposito Bunnen(si) Colonien(sis) dyocesis se gerente eius nephandorum secelerum, ut presumendum est, insci(e)n(ter) facte ab omnibus fuerint in Mogunt(ina) civitate et dyocesi penitus ignorate, sed auditis postmodum rumoribus et narrativis litteris de huiusmodi provisione loquentibus dictum capitulum primum adherente sibi cleri et populi, ne regimen tam mali prelati supponeretur, copiosa multitudine et postea quidam de dicta Mogunt(ina) ecclesia et de ipsa dyocesi contra dictum provisum et eius provisionem occasione enormium scelerum et nephandorum criminum notoriorum et inhabilitatum, quibus ipse provisus non solum est miserabiliter involutus, verum eciam de eis est apud bonos et graves notorie diffamatus, que quidem infamia hic in curia, in partibus vero notoria veritas probari possunt, et ex aliis causis legitimis in instrumentis publicis et appellacionibus desuper confectis specific(e) circumstanciis declaratis ad sedem apostolicam appellarunt.
7. Ex premissis eciam et ex aliis intererat ilustris principis domini regis Boem(ie) et domini archiepiscopi Trever(ensis) predicti, ipsius regis patrui, cum archiepiscopus Mogunt(inus) regem Bohemie coronare habeat et regnum Boem(ie) de provincia Mogunt(ina) existat et terre ac possessiones ipsorum amborum ecclesie Mogunt(ine) sunt contigue, ut salubriter prospicerent, ne persona tam execrabilis nulli sciens servare fidem nec de ea servanda sufficienter cavere, ipsorum capitalis et notorius inimicus, per quem status sui suorumque liberorum ac successorum detrimentum timere verisimiliter poterant, tam potentis ecclesie ipsis vicine solium contra deum et instituta canonica in evidens eorundem exterminium possideret.
8. Nam pretactus provisus et dominus quondam Heinr(icus) archiepiscopus colon(iensis) astricti et colligati fuerunt cum domino quondam Frider(ico) duce Austrie et eius fratribus, dictorum regis et archiepiscopi Trever(ensis) capitalibus et notoriis eciam hodie inimicis; et nichilominus dominus Lud(owicus) de Bauwar(ia) cum eodem Frider(ico) conposicionem et confederacionem exclusis dictis rege et archiepiscopo inivit tacite et secrete ipso duce virtute confederacionis huiusmodi in presencia et permissione Bauwari se pro Romanorum rege gerente, ex quo suscicabatur communiter, quod dicti Lud(owicus) et Fridericus vellent invitis principibus vocem in electione Romanorum regis habentibus, de quorum numero dicti rex et archiepiscopus existunt, non solum regnum sed et totum imperium usurpacione temeraria proprie potencie occupare, ad quod dictus provisus memorato duci in dictorum dominorum regis et archiepiscopi necnon aliorum principum maximum preiudicium non mpdicum astitisset.
9. Preterea dictus provisus causis appellacionum in ista Romana curia pendentibus contra ipsum plures preiudiciales et enormes irrequisita sede apostolica et absque capitulo Mogunt(ino) alienaciones castrorum, officiorum et iurium tam spiritualium quam temporalium et aliorum bonorum ecclesie Mogunt(ine) in eius et quasi tocius Alemanie, si effectum haberent, iacturam non modicam, quantum in eo fuit, inprovide contra sacros canones fecit suis patentibus desuper traditis litteris, multa privilegia libertati ecclesiastice quam plurimum obviancia ac iura dicte ecclesie attenuancia et alias ab omni iure et discrecione minimum exhorbitancia nobilibus, potentibus, civitatibus et opidis concedendo et inpossibilia de iure promittendo.
10. Unde, si dictus provisus non cognita suorum prius scelerum veritate deberet tam venerabili ecclesie Mogunt(ine) possessionem adipisci, tot et tanta, ut de lapidacione, destructione et totali exinanicione ecclesie Mogunt(ine), eius subditorum et bonorum taceatur, periculosa inde emergerent scandala dicente populo et temere ac publice pretendente: quanto plura homi(ci)dia, incendia, sacrilegia et alia nephanda quis perpetraverit, tanto plus per sedem apostolicam promovetur, quod salubre remedium non posset faciliter adhiberi, prout super hiis domino nostro summo pontifici ac dominorum cardinalium collegio multi comitis, barones, nobiles, opida imperialia et alia necnon communitates villarum, monasteria, diversarum religionum collegia regularia et secularia scripserunt humiliter temporibus iam transactis ipsum provisum in tantum abhominando perhorrescentes, quod eciam, si dominus archiepiscopus Trever(ensis) una cum nepote suo domino rege Bogem(ie) vellet gubernatoriam deponere manum, adhuc tamen ipsum nullo modo admitterent, sed pocius in desperacionem increditam laberentur, presertim quia omnes officiati, nobiles et vasalli necnon civitatum, opidorum, castrorum et villarum communitates nedum domino Trever(ensi) sed et pretacto capitulo obedire et intendere firmiter iuraverunt. Nec adhuc unquam obtineri potuerit, ut descenderetur ad cognicionem et examen obiectorum cum maxima infamia adeo enormium scelerum, quod superior ex suo officio iure volente et mandante, ne tam indignus presit, de huiusmodi criminibus deberet, ut cum summa instancia petitur, inquirere veritatem.

Sprache des Originaltextes

lateinisch

Nachweise

Textgrundlage

Stückangaben, Regest

Stengel, Nova Alamanniae 1

Original

Stengel, Nova Alamanniae 1

Zitierweise

Landgrafen-Regesten online Nr. 10694 <https://www.lagis-hessen.de/de/subjects/idrec/sn/lgr/id/10694> (Stand: 25.04.2024)